Multifunctioneel gebruik: tussen droom en daad

Multifunctioneel gebruik of gemeenschapsgebruik van schoolgebouwen staat al enkele jaren hoog op de agenda van het kabinet van de minister van Onderwijs. Ook Scholen van Morgen werkt hier volop aan mee, sinds de opstart van het programma.

Wat zijn de ervaringen van de schoolbesturen én van de verenigingen die de infrastructuur gebruiken? Wat zijn de vereisten om een school multifunctioneel te kunnen gebruiken? En bovendien: welke afspraken zijn er nodig? Je leest en ziet het in deze reportage.

Getuigenissen uit Roeselare

In de stad Roeselare bouwden we 7 Scholen van Morgen voor 2 scholengroepen. In enkele van deze scholen is er intensief multifunctioneel gebruik. De schoolbesturen in kwestie hebben dus interessante ervaringen én een genuanceerde blik. Bovendien ontwierp eenzelfde architectenbureau 5 van die 7 projecten.

De scholen in kwestie werden vanaf de start geconcipieerd voor gebruik door externen. Dat heeft als voordeel dat de architecten welbepaalde ingrepen konden uitvoeren om breed gebruik mogelijk te maken én te stimuleren. Enerzijds gaat het over toegankelijkheid, bijvoorbeeld een apart afsluitbare toegang, maar anderzijds ook over visuele aanwezigheid van de gebouwen.

[Brede scholen] moeten ook architecturaal en visueel aanwezig zijn, zodat de mensen er naartoe gelokt worden en zin hebben om die ruimte te gebruiken.

Schoolbesturen kiezen voor multifunctioneel gebruik van hun schoolgebouwen om te vermijden dat de nieuwe infrastructuur leegstaat. Op die manier willen de inrichtende machten iets teruggeven aan de maatschappij, als vrijwillige tegenprestatie voor de subsidiëring die ze ontvangen van de Vlaamse overheid.

Door de scholen open te stellen voor verenigingen, buurtbewoners, lokale netwerken, enzovoort kiezen ze er tegelijkertijd voor om zich concreet in te planten in de omgeving. Door multifunctioneel gebruik verbinden de scholen zich sterker met de wereld rondom.

De scholengroepen en ook de schooldirecties stippen wel aan dat goede afspraken onontbeerlijk zijn voor een vlot verloop van het breed gebruik.

De school is niet meer een afgesloten ruimte waar de poort ’s morgens dichtgaat en pas weer opengaat ’s avonds om 16u30.

STEM in de Spanjeschool en sport in De Ark

• In de Spanjeschool in Roeselare is er een STEM-lokaal gerealiseerd, in samenwerking met het lokale kenniscentrum ARhus, hogeschool VIVES en het Zorgbedrijf.
• Voor De Ark in Oekene is de turnzaal groter gebouwd dan eigenlijk nodig was voor de school zelf, om optimaal breed gebruik mogelijk te maken. Dat gebeurt sporadisch, bijvoorbeeld tijdens een jaarlijkse rally, maar ook structureel, onder meer door de lokale rokeskippingclub.

Elke dag handbal en volleybal in de VMS

Maar het voorbeeld bij uitstek is de Vrije Middelbare School (VMS) Roeselare. De school bouwde met Scholen van Morgen een nieuwe sporthal met 6 bijbehorende kleedkamers, een bergruimte en polyvalente zaal.

De VMS deelt de infrastructuur tijdens de schooluren met een andere school. Maar ook buiten de schooluren is er veel activiteit. Iedere weekavond houden Knack Volley Roeselare (jeugd) en Knack Handbalteam Roeselare (zowel jeugd als heren) er hun trainingen.

Al tijdens de ontwerp- en bouwfase hebben het bouwteam, de school en Stad Roeselare samengewerkt om tot een sporthal te komen die beantwoordt aan alle eisen en wensen. Zo is het sportveld 40 meter breed: perfect voor competitiewedstrijden voor sporten zoals handbal, maar niet vanzelfsprekend voor schoolsportinfrastructuur.

Alle partijen maakten samen de bewuste keuze om (slechts) 2 clubs structureel gebruik te laten maken van de sporthal van de VMS. Op die manier is er stabiliteit. Dat vereenvoudigt de onderlinge afspraken, ook wat betreft sleutels, badges of eventuele beschadigingen.

Een meerwaarde voor zowel de school, de stad als voor de sportploegen zelf, is dat in dit geval veel jeugdploegen komen sporten in de VMS. Dat zorgt voor interessante affiniteit en kruisbestuiving.

Tussen droom en daad: kritische succesfactoren

Het gemeenschapsgebruik van de VMS Roeselare is een succesverhaal voor alle betrokken partijen. Om de droom van zo veel mogelijk multifunctioneel gebruik om te zetten naar een werkbare realiteit, bemerken we echter 2 kritische voorwaarden:

• De keuze voor gemeenschapsgebruik wordt al vroeg gemaakt.
  Bij voorkeur al tijdens het ontwerptraject. Zo kunnen onder meer de architecten al anticiperen op het multifunctioneel gebruik, bijvoorbeeld ten voordele van toegankelijkheid. Ook op het gebied van onderhoud wordt er dan al rekening mee gehouden, zoals bij materiaalkeuze.
• De school en de gebruikers maken goede afspraken.
  Indien mogelijk al voorafgaand aan de bouwwerken, zodat de gebruikers de plannen vooraf al kunnen inkijken en indien nodig feedback geven (bijvoorbeeld wat betreft bergruimte). Maar vooral over het verloop van het gebruik zelf: tijdstippen, sleutels, verantwoordelijkheden, ...

We werken nauw samen met die 2 verenigingen en dat zorgt er ook voor dat de sporthal na 1 jaar gebruik nog altijd in perfecte staat is.

Multifunctioneel gebruik bij Scholen van Morgen: in cijfers

Multifunctioneel gebruik kan zowel binnen als buiten de schooluren, zowel door externen als internen, zowel sporadisch als structureel en zowel gratis als betalend plaatsvinden.

We brachten het gemeenschapsgebruik bij de 165 initiële projecten in kaart. De belangrijkste conclusies lees je in dit nieuwsbericht.