Morgen begint vandaag

Op 22 maart 2017 nodigde DBFM Scholen van Morgen alle betrokkenen in het programma uit op een event. Om samen de terug te kijken op de, tot nu toe, 125 realisaties van deze publiek-private samenwerking in scholenbouw. En om samen herkenbare ervaringen uit te wisselen of net verrijkende visies op te pikken.

Het motto? 'Morgen begint vandaag'. Er is immers al een serieuze inhaalbeweging uitgevoerd om de schoolinfrastructuur van 'gisteren' te moderniseren. Dat zie je in een aantal indrukwekkende beelden en cijfers:

Het grootste sociale bouwproject van Europa

Met een totaal aantal van 182 scholen en een totale investering van 1,5 miljard euro geldt Scholen van Morgen als het grootste sociale bouwproject van Europa. Intussen werden op iets meer dan 3 jaar tijd 125 nieuwe scholen opgeleverd. Zo goed als allemaal binnen de afgesproken timing en budget. "Ik ken geen andere bouwprogramma’s die deze cijfers kunnen voorleggen", zegt Daniël Geerts, general manager van DBFM Scholen van Morgen nv.

Voordat het programma dergelijke resultaten kon neerzetten, duurde de voorbereiding ervan wel 4 jaar. Dat is lang. Maar intussen is bewezen dat deze publiek-private samenwerking wérkt. “Een samenwerking in een gestructureerde omgeving was misschien net de sleutel tot ons succes”, vat Daniël Geerts samen.

Een sterkte van afgevaardigd bouwheer AG Real Estate is dat we de ‘lessons learned’ al binnen het programma zelf kunnen uitrollen. We werken volgens het principe van een self-learning organisation.

Schooldirecteur of project manager?

De rol van een school in het programma Scholen van Morgen is enigszins beperkt. De school geeft haar eisen en wensen door en zal ook de eindgebruiker van de infrastructuur zijn, maar het is afgevaardigd bouwheer AG Real Estate die de volledige projectbegeleiding op zich neemt. En dit in alle fasen van het DBFM-proces: ontwerp, financiering, bouw én 30 jaar onderhoud. Dat is tegelijkertijd een van de belangrijkste voordelen van deze manier van werken: de schooldirectie wordt 'ontzorgd' en kan zich kan focussen op zijn/haar pedagogische kerntaken.

Eigenlijk hadden wij een zeer persoonlijk contact met het bouwteam. De werfkeet stond bij ons op het domein, dus wij zagen elkaar geregeld, ook buiten de werfvergaderingen.

Er zijn bovendien heel wat normen (outputspecificaties) waaraan een schoolgebouw moet voldoen. Niet in het minst qua licht, lucht en geluid. Die normeringen vereisen veel vakkennis, maar zijn ook de voornaamste redenen waarom de nieuwe Scholen van Morgen zo comfortabel aanvoelen voor leerlingen en leerkrachten.

Ook kenmerkend voor het programma Scholen van Morgen is het eigenaarsonderhoud. Dat wordt gedurende 30 jaar opgevolgd en uitgevoerd door de afgevaardigd bouwheer en de onderhoudsfirma. In die periode geeft de school via een online tool onderhoudsmeldingen door. Daarachter zit een systeem met contractueel vastgelegde responstijden, zodat problemen ontegensprekelijk snel opgelost moeten worden.

Het grote voordeel is dat wij eigenlijk heel weinig kopzorgen hebben. Het wordt allemaal, laat ons zeggen, door specialisten gedaan.

Publieke en private drijvende krachten

Ministers van Onderwijs Frank Vandenbroucke (legislatuur 2004-2009), Pascal Smet (2009-2014) en Hilde Crevits (2014-heden) zetten achtereenvolgens hun schouders onder het programma Scholen van Morgen. Allen waren ze overtuigd van de nood aan een dergelijke inhaalbeweging. In verschillende fases hebben ze elk hun eigen bijdrage geleverd. En nu zijn ze gezamenlijk trots op de tot nu toe neergezette resultaten.

Ik ben er eigenlijk een beetje van geschrokken dat men erin geslaagd is om al die deadlines na te leven en om zo'n grote massa aan nieuwe schoolgebouwen tegelijkertijd te realiseren.

BNP Paribas Fortis en AG Real Estate , dochtermaatschappij van AG Insurance, trekken het programma aan private zijde. Geld uit de reële economie opnieuw investeren in de reële economie, en dan nog in een project van zo'n grote sociale waarde, maakt de private partners enthousiast en trots. In het persbericht noemen Hans De Cuyper en Filip Dierckx het programma een win-win-operatie.

De aanpak door architecten en aannemers

Ook voor de operationele partners, en dan vooral de architecten en aannemers, was de werkwijze binnen Scholen van Morgen anders dan elders. In de ontwerpfase wordt er veel aandacht besteed aan documentatie en aan normeringen. Dat brengt administratieve druk met zich mee voor de basisteams, vanaf een vroege fase. Maar door die werkwijze zitten die normeringen nu ook ingebakken bij de architecten en is hun knowhow op vlak van scholenbouw sterk vergroot, getuigen de architecten.

De regels die werken, moeten we stimuleren. Maar we moeten regelneverij tegenhouden. Ik denk dat we de pretfactor moeten bewaren, ook in het proces om een school te maken.

Binnen het grootschalige programma is iedere school uniek . En maar goed ook. "Elke schoolcontext is zo verschillend, zowel qua onderwijs als qua omgeving, dat het echt heel belangrijk is om een schoolgebouw altijd op maat te maken", vindt ook Mieke Rens van HASA architecten.

Hoe moet het nu verder?

Alle betrokken partijen blijken het eens te zijn dat de opgebouwde kennis op vlak van scholenbouw niet mag verdampen. Bovendien is er veel goesting om in te tekenen op nieuwe projecten, zowel bij architectenbureaus als bij aannemers - mits er lessons learned worden geïmplementeerd bij de samenstelling van het portfolio en bij de procedures binnen het programma.

Scholen van Morgen is een succesverhaal, die de inhaalbeweging in scholenbouw op tastbare wijze concreet gestalte geeft.